تاريخچه‌اي از منطقه سنندج
منطقه سنندج مدت چهار قرن تحت حكومت حكام موروثي خاندان اردلان بود كه نسبت خود را به ساسانيان مي‌رسانيدند. خانواده اردلان، به جز يك وقفه كوتاه، در سراسر دوره صفوي قدرت را در دست داشتند. در دوره زنديان سنندج نيز به تسخير حكومت زنديه درآمد.
پس از يك دوره هرج و مرج و جنگ كه به تخريب سنندج انجاميد، «خسروخان اردلان» (مقلب به كبير) در سالهاي ۱۱۶۸ تا ۱۲۱۴ هجري قمري در سنندج مستقر شد. آقا محمد خان قاجار، به پاداش، حكومت سنقر (كليايي) را به او داد. از سال ۱۲۱۴ تا ۱۲۴۰ هجري قمري «امان‌الله خان اردلان» (كبير) پسر «خسروخان» در سنندج حكومت كرد كه در اين مدت اصلاحات زيادي براي آباداني و عمران شهر سنندج به عمل آمد. امان‌الله خان كبير، پسري به نام «خسروخان ناكام» (ناكام، چون جوان مرگ شد. تولد ۱۲۰۵، وفات ۱۲۴۰) داشت. او به خاطر توانايي اش در سواد و ادبيات، مشهور و زبانزد بود. پس از او در زمان پسرش «رضا قلي»، جنگ و منازعات ميان خانواده اردلان گسترش پيدا كرد. برادر او «امان‌الله» (معروف به غلام‌شاه خان) در سال ۱۲۶۵ تا ۱۲۸۴ حكومت كرد كه آخرين وارث حكومت اردلان‌ها در كردستان بود.
سنه پيش از سال ۱۰۴۶ هجري قمري روستاي كوچكي بود كه طايفه‌اي به نام زرين كفش درآنجا به زندگي مي‌پرداختند. تاريخ نگاران نياي اين خاندان را كه به لهجهٔ كردي «كوش زرين» گفته مي‌شود را به طوس نوذرپهلوان نامدار شاهنامه نسبت مي‌دهند. زرين كفشها داراي كلوت (كلاه) و شلايي (پارچه ايي سياه كه به گونهٔ اي ويژه به دور كلاه پيچيده مي‌شد) بودند و كفش‌هاي گلابتون‌دوزي شده به پا مي‌كردند كه نشان شاهزادگي بوده، كه به دليل پوشيدن همين كفشها به زرين كفشها نامزد شدند.
ميدان پهلوي (انقلاب كنوني) در سال ۱۳۳۸ خورشيدي.
شهر سنندج تقريباً در نيمهٔ اول قرن يازدهم بنا شده‌است و به همين دليل، جغرافي‌نويسان بعد از اسلام از اين شهر ذكري نكرده‌اند گرچه اين شهر نوبنياد است، اما چند گور بيش از نهصد ساله در قبرستان شيخان و وجود مدفن امامزاده پيرمحمد، و مدفن هاجره خاتون، در اين شهر، همگي دليل بر قدمت تاريخي آن است.
شهر سنندج مقر طوايفي از كردهاي اردلان، احمدزينل، تاري‌مرادي، قمرتوزه‌اي، چهاردولي، خرات، دوم (گيوه‌كش)، سورسوري، شيخ‌اسماعيل، قادر مريويسي، كوش زرين (كفش زرين)، گرگداي، گوران و هلاج (حلاج) بوده‌است.[۱] (محمد مردوخ كردستاني، تاريخ مردوخ، چاپخانه ارتش ۱۳۵۴، ج ۱، ص ۷۶–۱۱۶).
در سالهاي ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ شهر سنندج اهميت خودرا در مقام حاكم نشين منطقه از دست مي‌داد. با روي كار آمدن رضاشاه حكومت مركزي توانست تا اندازه‌اي امنيت را در سر تا سر ايران تأمين نمايد. در اين زمان سنندج بخشي از استان پنجم (استان كرمانشاهان بود). در سال ۱۳۳۷ استان پنجم تقسيم شد به استان كردستان و استان كرمانشاهان و سنندج به عنوان مركز سياسي و اداري استان كردستان، مهمترين و بزرگترين شهر استان جديد التاسيس كردستان بود.
برچسب: ،